Шеърхо ва ғазалҳо аз эҷодиёти Бедил

Ба соле, ки Бедил ба мулки зуҳур,
Зи файзи азал тофт чун офтоб.
Бузурге хабар дод аз мавлудаш,
Ки ҳам «файзи қудс» асту ҳам «интихоб».

|||||||||||||||||||||||||||||||||||

Ёрам ҳар гоҳ дар сухан меояд,
Бӯи аҷабеш аз даҳан меояд.
Ин бӯи қаланфур аст, ё накҳати гул,
Ё роиҳаи мушки Хутан меояд.

\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\
Саҳар оина ҳампардози дил буд,
Сафое имтиёзи обу гил буд.
Нахустин, ки зи таҳқиқ кардам оғоз,
Ба рамзи обу хокам чашм шуд боз.
Тааммул сарфи кори ину он шуд,
Чароғи хилвати ҳар як аён шуд.
Ниҳол аз хоки гулшан дар қафас дошт,
Ҳубоб аз оби худ ҷӯши нафас дошт.
Яқинам шуд, ки дар ҳар қатра ҷонест,
Ниҳон дар ҳар кафи хоке ҷаҳонест.
\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\

Ай он ки гаҳе хилвату гаҳ анҷуманӣ,
Пайваста ба ваҳми ғайр оташ фиканӣ.
Найранги дуӣ боз надорад ин ҷо,
Ман бо ту туам, чунон ки бо ман ту манӣ.
\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\

Рамиданҳо зи авзои ҷаҳон тарзи дигар дорад,
Ба ваҳат пеш бояд бурд аз ин саҳро ғизолиро.
Ба нақши неку бад равшандилонро дасти рад набвад,
Кафи оина мечинад гули беинфиъолиро.
Бисоти гуфтугӯ тай кун, ки дар анҷоми кор охир,
Ба ҳукми хомушӣ печидан аст ин фарши қолиро.
Вуболи ранҷи пирӣ барнатобад соҳиби ҷавҳар,
Чанор оташ занад ночор далқи кӯҳнасолиро.
Дар ин водӣ, ки хок аст эътибори ҷаҳлу донишҳо,
Ғуборе бар ҳаво дон қасри фиратҳои олиро.
Ба ваҳдатхонаи дил ғайри дил чизе намеғунҷад,
Бар ин оина ҷуз тӯҳмат мадон нақши мисолиро.
Агар хунсардии дил обёри мазраъат бошад,
Чу тухми обила нашъунамо кун поймолиро.
Ба чанги ағниё домони фақр осон намеафтад,
Ба чинӣ хок гардад, то шавад қобил сафолиро.
Чӣ имкон аст, Бедил, мунъим аз ғафлат бурун ояд,
Ҳуҷуми хоби харгӯш аст яксар шери қолиро.

Аз ғубори ҷилваи ғайри ту то бастам назар,
Чун сафи мижгон ду олам маҳв шуд дар якдигар.
Бастаам маҳмил ба дӯши яъсу аз худ меравам,
Боли парвозӣ надорад субҳ ҷуз чоҳи дигар.
Хидмати мӯи миёнат то киро бошад насиб,
Гулрухонро з-ин ҳавас зуннор мебандад камар.
Ваҳдати ҳасрат ба ин камфурсатӣ махмури кист?
Сурати ҳамёза дорад чини домони саҳар.
Оламеро аз тағофул рабти улфат додаем,
Нест мижгон қобили шероза бе забти назар.
Ин таносонӣ далели ваҳшати саршор нест,
Ҳар қадар афсурда гардад санг, мебандад камар.
Гар фалак беэътиборат кард, ҷои шиква нест,
Бар ҳаловат бастаи дил чун гиреҳ дар найшакар.
Сайри рангу бӯ ҳавас дорӣ, зи гул ғофил мабош,
Шӯхии парвоз натвон дид ҷуз дар болу пар,
Чанд бояд шуд ҳавасфарсуди пар, касби эътибор,
Марҳам, ай ғофил, намеарзад ба чандин дарди сар.
Манзили саргаштагони роҳи аҷз афтодагист,
То дили хок аст, Бедил, ашкро ҳадди сафар.

Ай басо маънии равшан, ки зи ҳирси шуаро,
Хоки ҷавлонгаҳи аспу хари аҳли ҷоҳ аст.
В-ай басо нусха, ки дар мактаби ташвиши тамаъ,
Рӯсиёҳи адаб аз мадҳи амиру шоҳ аст.
Марҷаи маънии ин сустхаёлон дарёб,
То бидонӣ чӣ қадар фитраташон кӯтоҳ аст.
Сила муштоқи гадотабъ зи мазмуни баланд,
Гар ҳама пой бар афлок ниҳад, дар чоҳ аст.
\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\
Дар лафзи туст маънии кавнайн мундариҷ,
Баҳри чӣ бар ҳақиқат худ пай намебарӣ?
Оби ҳаёт аз нафасат мавҷ мезанад,
Аммо чӣ суд, к-аз арақи мову ман тарӣ.
Ғофил зи худ мабош, ки чун шамъи офтоб Иқболи ҳафт маҳфилу нӯҳ қасри ахзарӣ.
Кавну макон гулест ба домони ҳимматат,
Худро агар иҳота кунӣ, чархи дигарӣ.
Олам ҳама мусаххари амри замири туст,
Ай бехабар, ту аз чӣ ҳаворо мусаххарӣ,
Аз ҳеч кас наям силаандеши бешу кам,
Маддоҳи фитратам на Заҳирам, на Анварӣ.

Умрест, ки дар арсаи найранги гараз,
Дорад баду нек сулҳ ё ҷанги гараз.
Гар рабти каломи куфру дин дарёбӣ,
Сози ҳама кӯк аст ба оҳанги гараз.
\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\
Домони тааллуқе ба чанг омадааст,
К-ин халқ ба зиндони фаранг омадааст.
Осон натавон кашид монанди нафас,
Дасте, ки зи дил дар таги санг омадааст.
\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\
Ай басо илме, ки аз беилтифотиҳои халқ
Дар миҷози маъниогоҳон ҳамон мастур монд.
Бедимоғиҳои мастон чашми шавқе во накард,
Мавҷи май дар ҷом маҳви решаи ангур монд.
Наргисистонҳо ба ҳайрат хуфтаи бедонишист,
Оламе афрӯхт шамъу ҳамчунон бенур монд.
Гар касе маҳрам нашуд андешаи ғафлат кирост?
Ҳусн аз бас бениёзӣ дошт, номанзур монд.