Мактабхои асосии психалоги

Мафхумхои асосии мавзуъ:

Функсионализм, бихевиоризм, психонализм, гемтальт психалогия, психалогияи гуманисти.

Мактабхои асосии психалоги

Чунин равияхои асосии психалогиро дар психалогия истифода мебаранд:

1. Функсионализм: Асосгузори равияи функсионализм дар Ш.М.А.В.Джемс (1842-1910) буд. Вай хамчун сарвари фалсафаи прагматизм (юн-прагма-харакат) ба шумор меравад ва идеяхо ва назарияхоро бахо медихад. Дар асосхои психалогия-и худ Джемс навишта буд,ки тачрибаи ботинии (шуур)инсон-ин катори элементхо нест,балки чараёни шуур аст.Ин таъсиргузаронии хоси шахсият

2. Бихевиаризм –равияи дигари психологи,ки дар асри XIX пайдо шудааст ва то холл вучуд дорад.Асосгузори ин назария олими Амрикои Ч.Уотсон (1878-1958)мебошад.Маънои бихевиаризм –рафтор мебошад.Бихевиоризмхо акидахои асосиативи ва функсионализмро таъкид карда,мегуфтанд,ки илм ба маълумотхои субъективи такя накарда бояд,акидахои объективиро меомузад. Ба акидаи Уотсон чараёни эхсосотро ба чараёни рафтор иваз кардан зарур аст.Дар назарияи бихевиаризмхо рафтори одам хамчун мачмуи чавобхои одам бо таъсири олами беруна фахмида мешавад.Дар назарияи бихевиаризм мафхумхои шуур,эхсос вучуд надорад,янеъ дар психалогияи бихевиаризм мафхуми психика вучуд надорад.Ин чумла онро дар назар дорад,ки психика баробари шуур аст.

Формулаи бихевиаризм чуни наст:s- к, s- ангезанда,R- реаксия (реаксия)- чавобии оргзм (чунин Аст) ба ин ангеназанда. Аз руи акидахои бихевиаристон реаксияхои ба хамдигар наздикро ангезандахои мувофик ба вучуд меоваранд.Ба хамин рох дар одам хусусиятхои нисбатан пайдо мешаванд:хисиёти тарс,хисиёти каноатманди аз конеъгардонии талабот ва гайра.

Назарияи бихевиаризм холо хам вучуд дорад ва дар Амалия истифода мешавад.Масалан:солхои 50-70-ум яке аз бихевиаристони машхур Скиннер методи таълими програмавиро кор карда баромад,ки мувофики он хонандагон бояд барои омухтани дониш амалхои сершуморро паси хам ичро намоянд,хатохояшонро ислох кунанд,дурустии натичаро муайян намояд ва дониши яклухт ба даст оранд.

Психонализм-равияи дигари психалогие мебошад,ки аз тарафи психологи Австралияги немис З.Фрейд шахр дода шудааст.

Дар таълимоти З.Фрейд масъалаи асоси аз он иборат аст,ки манбаи фаъолии шахс дар чист?Фрейд дар асоси тадкикотхои худаш ба чунин хулоса омад,ки рафтори шахс на факат бо ёрии шуури у идора карда мешавад,балки барои зохиршавии ин ё он рафтори одам хохишхо,майлхо тасаввуротхое,ки дар тахти шууранд,таъсир мерасонанд.

Мувофики таълимоти Фрейд одам дорои энергияе мебошад,ки уро барои амал кардан водор менамояд.Ин гунна энергияхоро у либидо номид ва гуфт,ки он кувваи харакатдихандаи рафтори шахс мебошад ва ба воситаи шахс хаёти чамъиятиро шарх медихад.

Амалхои психоаналитикии А.Юнг ва А.Адлер

Психоаналитик а.Юнг (1875-1961)психалогияи худро аналистики номид ва А.Адлер бошад (1870-1937)пелашро индивидуали (шахси). Навигарии аввали Юнг мафхум дар бораи «бешуурии коллектив» буд. Амалии психаналитики дар мамлакатхои гуногун васеъ пахн карда шудааст.

Тештальтизм: динамикати сохти психики

Таълимоти дигари психолиги, ки дар Германия охири асри 19

ва аввали асри 20 пайдо шудааст, Гентапсихология мебошад. Гентапсихология маънояш (шакли динамики сохт) мебошад. Дар пайдоиши ин равия хизмати олимони немис М. Вертчеймер, К. Кофка, В. Кёлер хеле калон аст.Муроф акидаи гештальтпсихологияхо идроки объектхои олами ихотакарда аз суммаи эхсосоти алохида иборат нест, яъне образи объектро ба воситаи образи кисмхои алохида фахмондан мумкин нест. Хаминтавр гештальтпсихолигияхо ба хулосае омаданд,ки психикаи одам аз геталтхои психология иборатанд, ки онхо эхсоси алохида набуда,бо кабом як кувваи ботинаш. Одам алокаманданд махс дар баъзе расмхо хар касс хар чизро мебинад. Ин вобаста ба он аст,ки дар идроки одам фазо чигуна структурахоро хосил мекунад ва мувоф акидаи гештанкистхо ин механизмхо модарзоди мебошанд.

Психологияи гуманисти — равияи дигари психология мебошад, кидар миёнаи асри 20 дар Америка пайдо шудааст. Ин равия таълим медихад,ки одам хамчун субъекти фаъол омухта шавад, чунки у хамеша ба худ бахо медихад, рафторашро идора мекунад ва гайра .

Псих гуманисти – заминахои психологии инкишофи шахс, такмили шахсият, хисси масъулият, эчодкории (шахсият, хисси мас) шахс ва дигар масъалахоро баён мекунад.Сарварони психики гуманитари К. Рочер ва А . Маслоу мебошанд. Хар яки онхо дар ин асос фикру акидахои гуногун доштанд.